Ethnic oven units in Kadifekale, Izmir: Investigating a migrant cultural heritage as a unique socio-spatial phenomenon

Abstract

Kadifekale, since the ancient times, has been a significant area of the city of İzmir, hosting many civilizations, the traces of which reached our day. In the 1990s, the area received the rural populations, who were displaced due to forced migration. The gecekondu neighbourhoods of Kadifekale, since the 1970s, have been homogeneous settlement areas because of the vast majority of Mardinite migrants. At the present time, the area has been evacuated as part of Kadifekale and Yeşildere Urban Renewal Project due to the imminent risk of landslide, and the residents were offered the TOKİ Uzundere apartment blocks as the resettlement alternative. Designation of Kadifekale and its surroundings as archaeological site is another valuable input regarding the area. As a result of these qualities, Kadifekale became a focal point to the innovative approaches of İzmir Metropolitan Municipality, which, as of 2009, has entered into a process of change and transformation concerning its urban policies. This thesis hereby examines a socio-cultural and urban phenomenon that strives to survive within the framework established above: Tandır ovens, which are generally observed in the rural parts of Anatolia, evoking domestic meanings, are now located inside the citadels of Kadifekale, and have been utilized by a group of İzmir-Mardinite migrant women to earn a living for their families. The women bake and sell tandır bread in order to hold on to the city economically and existentially. Besides, the tandır ovens act as a tool helping them reconstruct their identity and sense of belonging, which they unwillingly left behind. This multi-layered phenomenon, which—for now—exists in the urban public space in all its vulnerability, has been handled by the multi-disciplinary initiatives established by the local authorities, and raises the question of whether it is worth preserving or not. This thesis aims to analyze the tandır case in Kadifekale from these standpoints and record this phenomenon to the history and memory of the city.

Kadifekale, antik çağlardan beri İzmir’in önem arz eden bir bölgesi olmuştur. 1990’lara gelindiğinde bölge zorunlu göç sebebiyle yerinden edilmiş kırsal nüfusa barınma olanağı sunmuştur. Kadifekale’nin gecekondu mahalleleri 1970’lerden bu yana, Mardinli göçmenlerin çoğunlukta olmasından ötürü homojen yerleşim birimleri haline gelmiştir. Günümüzde ise bölge, heyelan riski taşıdığı gerekçesiyle, Kadifekale ve Yeşildere Kentsel Yenileme Projesi kapsamında boşaltılmış; bölge sakinlerine TOKİ Uzundere konutları yerleşim alternatifi olarak sunulmuştur. Kadifekale ve çevresinin arkeolojik sit alanı statüsünde bulunması da bölgeye dair kayda değer girdilerden birini oluşturmaktadır. Kadifekale taşıdığı tüm bu vasıflarla; 2009 itibariyle ürettiği kentsel politikalar bağlamında bir değişim ve dönüşüm sürecine giren İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin yenilikçi girişimlerinin odak noktalarından biri olmuştur. Bu tez, Kadifekale’ye ilişkin yukarıda özetlenen tablonun içerisinde varoluş mücadelesi veren bir sosyo-kültürel ve kentsel olguyu ele alır: Anadolu’nun genellikle kırsal kesimlerinde görülen ve domestik çağrışımları olan tandır ocakları; Kadifekale sur içinde bulunmakta ve bir grup İzmir-Mardinli göçmen kadın tarafından kullanılmaktadır. Kadınlar burada tandır ekmeği pişirip satarak, aileleriyle birlikte ekonomik ve varoluşsal anlamda kente tutunmaya çabalamaktadır. Bunun yanısıra, tandır ocakları; göçmenlerin mecburen geride bıraktıkları kimliklerini ve aidiyetlerini kentte yeniden inşa etmelerine yardımcı bir araç görevi üstlenmektedir. Açık kamusal kent mekanında bütün kırılganlığıyla—şimdilik—var olan bu çok katmanlı olgu, yerel yönetimin zeminini oluşturduğu çok disiplinli tartışma platformlarında ele alınmakta ve korunmaya değer olup olmadığıyla alakalı soruları da beraberinde getirmektedir. Bu tez; söz konusu tandır ocaklarını bu açılardan irdelemeyi ve kentin tarihine ve belleğine bir not olarak kaydetmeyi amaçlar.